De levendige verbinding: Kan kleur je nieuwsgierigheid beïnvloeden?
Stefaan van Hooydonk en Soren Meibom
"Pool" van Soren Meibom
"Kleur is een samenwerking van de geest en de wereld"
—Paul Cézanne
Nieuwsgierigheid wordt vaak gezien als een aangeboren en diepgewortelde karaktereigenschap. Dit is niet het geval - het is een complexe psychologische en gedragsmatige eigenschap die kan worden versterkt of onderdrukt door omgevingsstimuli of het ontbreken daarvan. Ons visuele systeem is een belangrijke bron van dergelijke stimuli. Vanaf het moment dat we 's ochtends onze ogen openen tot we ze 's avonds sluiten, is wat we zien een essentieel onderdeel van hoe we de wereld ervaren. Onze ogen zien miljoenen verschillende tinten, verzadigingen en intensiteiten, en deze visie op kleuren speelt een cruciale rol in ons vermogen om te navigeren en de ruimtes waarin we leven en werken te interpreteren, en is cruciaal voor hoe we denken, voelen en handelen.
"Rechtvaardigheid de Regenboog" door Soren Meibom
De natuur is de ultieme kleurervaring. In onze natuurlijke omgeving — weg van het beton, metaal en glas van onze binnensteden — verandert een breed en divers scala aan kleuren langzaam en constant met de seizoenen, het weer en het tijdstip van de dag. Daarbuiten ervaren we de miljoenen verschillende golflengtes van licht die worden weerkaatst door de grond, bomen, bergen, de wolken in de lucht en alles daartussenin. Het positieve effect van de natuur op welzijn, nieuwsgierigheid, creativiteit en probleemoplossing is aangetoond in talloze onderzoeken 1,2 en we hebben allemaal gevoeld hoe de veranderende helderheid en intensiteit van de vele kleuren van de natuur onze energie, stemming en cognitieve vermogens kunnen beïnvloeden.
Echter, de meesten van ons brengen tegenwoordig niet meer onze dagen door wandelend door velden en bossen. In plaats daarvan brengen we het grootste deel van onze tijd binnenshuis door in ruimtes verlicht door kunstmatige verlichting, met minder kleuren dan zonlicht, weerkaatsend van monochromatische en onveranderlijke muren, vloeren en plafonds. Maar hoe belangrijk is dit? Welke effecten heeft een beperkte en vaste kleurenpalet op onze gedachten, emoties en acties — op onze nieuwsgierigheid en creativiteit? Kan het integreren van complexe, prikkelende en kleurrijke visuele kunst in dergelijke ruimtes ze dichter bij de natuur brengen door het aantal en de variëteit van de kleuren die we zien te verhogen?
Kan blootstelling aan kleurrijke kunst zulke sensorische paden in onze hersenen activeren en cognitieve processen stimuleren die inspiratie, verbeelding, nieuwsgierigheid en creativiteit bevorderen?
Onderzoek naar hoe kleuren ons beïnvloeden
Recente onderzoeken bij het National Eye Institute met behulp van magneto-encefalografie suggereren dat het zien van verschillende kleuren inderdaad resulteert in unieke patronen van hersenactiviteit. Ondanks dat de regenboog een continue gradatie van tinten is, verdeelt onze hersenen deze van nature in categorieën (kleuren). Het onderzoek toont ook aan dat de hersenactiviteit meer varieert tussen lichte en donkere warme tinten dan tussen lichte en donkere koele tinten. Een bevinding die kan verklaren waarom mensen in verschillende talen en culturen meer distinctieve namen hebben voor warme kleuren (geel, rood, oranje, bruin) dan voor koele kleuren (blauw, groen).
Andere onderzoeken naar hoe specifieke (primaire) kleuren ons beïnvloeden, onthullen ook fascinerende resultaten. Onderzoekers hebben bijvoorbeeld ontdekt dat we voedsel niet alleen met onze mond proeven, maar ook met onze ogen. Wanneer mensen geurloze en smaakloze jelly beans proeven, ervaren ze consequent rode als zoeter (aardbei), gele als zuurder (citroen), groene als pittiger (groene appels), en blauwe jelly beans als enigszins eigenaardig (koppelen de kleur blauw met bedorven voedsel). Hoewel deze jelly beans geen geur en smaak hebben, bedriegt onze geest ons door verschillen waar te nemen op basis van de kleuren die we zien. Een andere fascinerende studie heeft onthuld hoe onze aangeleerde kleurassociaties onze verwachtingen en sensaties beïnvloeden. Deelnemers werden gevraagd hun handen op rode en blauwe oppervlakken te plaatsen waarvan de temperaturen langzaam werden verhoogd, en te signaleren wanneer de respectieve oppervlakken warm aanvoelden. Het resultaat: de temperatuur van de rode oppervlakken moest hoger zijn dan die van de blauwe voordat deze als warm werd geregistreerd. De verklaring: we hebben geleerd dat rood heet betekent en blauw koud, en dus verwachten we dat het rode oppervlak warmer is dan het blauwe. Het kost daarom een hogere temperatuur om de warmte in het rode oppervlak te registreren.
Breder gezien heeft het vakgebied van de cognitieve neurowetenschappen ook interessante correlaties onthuld tussen kleuren en onze mentale en fysieke vermogens. Bijvoorbeeld, studies hebben aangetoond dat mensen die aan de kleur groen worden blootgesteld voordat ze brainstormen, ideeën van hogere kwaliteit genereren in vergelijking met degenen die niet aan deze kleur worden blootgesteld, wat suggereert dat groen creativiteit en probleemoplossing bevordert. Groen blijkt ook te helpen om onze aandacht beter te focussen en heeft milieuvoordelen, zoals het verminderen van mentale vermoeidheid en angst. Sommige wetenschappers beweren dat omdat we geëvolueerd zijn om groen te associëren met vruchtbaarheid, leven, vernieuwing en groei, groen intrinsiek uitnodigend is en ons motiveert om uitdagingen aan te gaan, ons denken te verbreden en mentale beperkingen en stress te verminderen. Vergelijkbaar met groen kunnen tinten blauw open-minded denken bevorderen en de perceptie van abstracte concepten verbeteren. Het wordt ook geassocieerd met het creëren van een gastvrije omgeving (vaak gebruikt in vliegtuigcabines) en het bevorderen van een aangename sfeer. Interessant is dat blauw en groen meetbaar de cognitieve alertheid verhogen en de prestaties verbeteren bij taken die creativiteit vereisen. Geeltinten kunnen ook het denken stimuleren, probleemoplossing en cognitieve prestaties verbeteren, en tests gepresenteerd op geel papier blijken hogere scores op te leveren voor studenten. De kleur rood is bijzonder en anders. Het is de eerste primaire kleur die menselijke baby's kunnen onderscheiden, en de eerste kleur (na zwart en wit) die in de meeste culturen en talen wordt genoemd. Dit komt waarschijnlijk omdat rood risico signaleert en ons op een diep biologisch niveau vertelt om alert te zijn. Terwijl rood blijkt te helpen bij de prestaties bij eenvoudige taken en competitieve wedstrijden, lijkt het minder in staat om complex denken te bevorderen of een nieuwsgierigheid bevorderende omgeving te creëren.
Hoewel de hierboven beschreven bevindingen intrigerend zijn en aantonen dat kleuren onze gedachten, emoties en acties beïnvloeden, is hoe we worden beïnvloed door kleuren in een gegeven situatie, en op een bepaalde dag, complexer. Een kleur kan verschillende betekenissen hebben voor verschillende delen van onze hersenen, en de reactie van onze hersenen op kleur kan zowel aangeboren en instinctief zijn, als sociaal geconstrueerd en beïnvloed door onze opvoeding en cultuur.
"Dwyer Circle" van Soren Meibom
De kleurrijke psychologie van nieuwsgierigheid
Nieuwsgierigheid is meer dan wat William James, de vader van de moderne psychologie , beschreef als "de impuls tot betere cognitie". Hoewel de wens om te weten een fundamenteel aspect is van het begrijpen van nieuwsgierigheid, omvat het meer dan alleen intellectuele interesse. Nieuwsgierigheid strekt zich uit tot onze interesse in de wereld (intellectuele nieuwsgierigheid), onze interesse in anderen (empathische nieuwsgierigheid) en zelfs onze nieuwsgierigheid naar ons innerlijk (intrapersoonlijke nieuwsgierigheid). Als u uw eigen nieuwsgierigheidsscore wilt beoordelen, kunt u dat doen op www.globalcuriosityinstitute/assessment .
De cognitieve processen van de hersenen, waaronder de perceptie en interpretatie van visuele informatie, zijn fundamenteel voor de ervaring van nieuwsgierigheid. Complexe en kleurrijke visuele stimuli, zoals beeldende kunst, kunnen een belangrijke rol spelen bij het voeden en koesteren van de verschillende smaken van nieuwsgierigheid. Als wat we zien nieuw, interessant, onverwacht of onbekend is, zal het onze aandacht trekken, ons ertoe aanzetten om op te letten en ons onbewust of bewust naar een pad van verwondering en ontdekking leiden. We beginnen dieper en breder te denken en vragen te stellen aan de wereld, onszelf en anderen. Deze wens om te verkennen en te begrijpen wordt geassocieerd met het beloningssysteem van onze hersenen, wat positieve emoties oproept en onze nieuwsgierigheid versterkt.
"Meisje in de kamer" van Soren Meibom
Kunst illustreert op levendige wijze de betekenis van kleur en het vermogen om onze aandacht te trekken, betekenis over te brengen en onze nieuwsgierigheid te stimuleren. Kleuren in kunst kunnen opzettelijk worden toegepast om nieuwsgierigheid en contemplatie op te wekken. Een bezoek aan een kunstmuseum of de bioscoop maakt overduidelijk hoe kleuren kunnen worden gebruikt om gevoelens te creëren van somberheid en duisternis tot geluk en zaligheid, en van chaotische onzekerheid tot geordende kalmte. Oude meesterschilders beeldden kleuren af zoals ze ze in werkelijkheid zagen, maar met de komst van de fotografie 200 jaar geleden hoefde de schilderkunst niet langer strikt te repliceren. Moderne kunstenaars opereren onder een ander paradigma en een schilderij is in de eerste plaats een kunstwerk geworden waarbij het verkennen van kleur, het zoeken naar contrasten, gradaties en harmonieën, het primaire doel kan zijn. Sommige van dergelijke kleurgerichte kunst kan intense emoties oproepen bij kijkers, zoals te zien is in bijvoorbeeld Rothko's veelvormige en Kleins monochrome schilderijen. Je zou je kunnen afvragen of moderne kunst bijzonder nieuwsgierig maakt. Dat is het zeker. Moderne kunst bevat vaak elementen van abnormaliteit, of het nu gaat om vorm, kleur of verhoudingen. Wanneer we getuige zijn van dergelijke afwijkingen, ontstaat er verbazing en ontstaat er een conflict/contrast met de werkelijkheid. Dit vergroot op zijn beurt onze nieuwsgierigheid.